Rodzaje i źródła zmienności w przyrodzie.

1. Zmienność to zjawisko występowania wszelkich różnic między osobnikami należącymi do jednej populacji lub gatunku. Efektem jej jest brak osobników identycznych fenotypowo.


2. Podział zmienności:

3. Zmienność fluktuacyjna (środowiskowa) - jest wynikiem oddziaływania warunków zewnętrznych i środowiska na efekty genów. Można się o nich przekonać obserwując, np. dwa osobniki o identycznym genotypie, umieszczone w różnych warunkach.
Cechy powstałe pod wpływem środowiska nie dziedziczą się.
W zależności od różnych warunków: glebowych, nawozowych, klimatycznych, świetlnych organizm będzie wykazywał zróżnicowanie fenotypowe. Przykłady:

- morfologiczne zróżnicowanie liści strzałki wodnej (liście podwodne, nadwodne, nawodne),

- polimorfizm robotnic i królowej pszczół.

4. Zmienność rekombinacyjna - jest to następstwo zjawiska rekombinacji genów, zachodzącej u organizmów rozmnażających się płciowo.

Rekombinacja może powstać w wyniku:

- losowego łączenia się gamet przy powstaniu organizmów diploidalnych,

- losowego rozchodzenia się chromosomów w czasie mejozy,

- crossing over (wymiana odcinków chromatyd chromosomów homologicznych):

W procesie rekombinacji powstają u osobników potomnych nowe kombinacje już istniejących genów, a nie nowe geny.

5. Zmienność mutacyjna - jest to zmienność powstała w wyniku zaistniałej mutacji. Stanowi warunek ewoluowania świata.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Poglądy dotyczące powstania życia na ziemi.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań, proszę śmiało pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość email.

Damian45100@gmail.com

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.

Mutacja - powstawanie i rodzaje.

1. Mutacja - jest to jakakolwiek trwała zmiana sekwencji nukleotydowej genomu.
Zmiany te są nagłe, skokowe, bezkierunkowe. Pojawia się organizm zwany mutantem. Nowo powstałe zmiany są przekazywane z pokolenia na pokolenie.


2. Rodzaje mutacji:
a) ze względu na powstanie:
- samorzutne: powstają przy udziale czynników mutagennych (promieniowanie, wysoka temperatura, kwas azotowy),
b) w zależności od rodzajów komórek:
- mutacje somatyczne: zachodzą w komórkach całego organizmu,
- mutacje generatywne: zachodzą w komórkach rozrodczych (mutacja genowa i chromosomowa).


3. Mutacje genowe, punktowe - dotyczą zmian sekwencji nukleotydowej w obrębie genu.


4. Mutacje chromosomowe -  dotyczą zmiany struktury lub liczby chromosomów:
a) strukturalne:
- deficjencja: wypadnięcie odcinka chromosomu,
- duplikacja: podwojenie odcinka chromosomu,
- inwersja: pęka chromosom, odcinek zostaje włączony z powrotem, ale odwrócony o 180 stopni,
- translokacja: pęka chromosom i zostaje dołączony odcinek z niehomologicznego chromosomu,
b) liczbowe:
dotyczą zmiany liczby chromosomów:
- aneuploidy: są to organizmy o zmiennej liczbie chromosomów,
- monosomia,
- euploidy: organizmy o zmiennej liczbie kompletów chromosomów.


5. Znaczenie mutacji:
a) niekorzystne:
- letalne i ograniczające zdolność przeżywania w każdych warunkach środowiska,
- warunkowe letalne: zmniejszają wartość adaptacyjną osobnika tak, że w warunkach mniej korzystnych - będzie ginął,
b) nie wywołują żadnych zmian adaptacyjnych osobnika,
c) korzystne:
zwiększają zdolności adaptacyjne człowieka.




------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Temat następnego wpisu:
Rodzaje i źródła zmienności w przyrodzie.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W razie pytać, proszę śmiało pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość email.
Damian45100@gmail.com
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozdrawiam.

Drugie prawo Mendla.

Drugie prawo Mendla, czyli prawo niezależnego dziedziczenia cech.


Drugie prawo Mendla mówi o niezależnym dziedziczeniu cech, tzn., że geny każdej pary dziedziczą się niezależnie od siebie - krzyżowanie dwu genowe (segregacja cech).

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Mutacja - powstawanie i rodzaje.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań, proszę śmiało pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość email.

Damian45100@gmail.com

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.

Pierwsze prawo Mendla.

Pierwsze Prawo Mendla, czyli prawo czystości gamet (każda gameta zawiera tylko jeden allel z danej pary alleli).


A - gen barwy czerwonej
a -  gen barwy białej
AA -  homozygota dominująca
aa -  homozygota recesywna
Aa -  heterozygota

Zadanie 1.

Znajdź mieszkańców myszy czarnej i białej, 1 i 2 pokolenia, przy obecności cech dominujących (barwa czarna jest dominująca).

Rozwiązanie:

Zadanie 2.

Brunetka jest w ciąży z brunetem. Czy możliwe jest, aby dziecko miało blond włosy?

Rozwiązanie (odpowiedź):

Może być, jeżeli rodzice są heterozygotami.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Drugie prawo Mendla.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań, proszę śmiało pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość email.

Damian45100@gmail.com

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.

Inżynieria genetyczna - obawy.

Obawy związane z inżynierią genetyczną:

a) największym problemem inżynierii genetycznej jest umieszczenie genu w konkretnym miejscu.
Prowadzi to często do efektów ubocznych, takich jak wyłączenie innego genu,

b) problemy wynikające z używania cząstek infekcyjnych, dlatego używane do przenoszenia DNA wektory - muszą być trwale "rozbrojone",

c) ryzyko związane z manipulacjami genetycznymi, tzn. trwory powstałe w laboratoriach mogą być groźne dla człowieka, dlatego:

- do uzyskania pożądanych substancji, np. insuliny - stosuje się szczepy bakteryjne; zmodyfikowane genetycznie tak, że nie są one zdolne do życia w naturalnych warunkach,

- bardzo dokładnie badane są wytwory inżynierii genetycznej zanim zostaną wyprowadzone z laboratorium, np. nowe odmiany roślin uprawnych,

- rygorystyczne przepisy dotyczące budowy i warunków eksploatacji laboratoriów,

- wprowadzono zakaz wykonywania pewnych badań, a inne są pod szczególnym nadzorem.





------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Temat następnego wpisu:
Pierwsze prawo Mendla.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W razie pytań proszę śmiało pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość e-mail.
Damian45100@gmail.com
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozdrawiam.

Znaczenie genetyki.

1. Podstawą do rozwoju inżynierii genetycznej było odkrycie enzymów restrykcyjnych.
Są to grupy endonukleaz, które wykazują dużą specyficzność substratową, tzn. rozpoznają specyficzne, krótkie sekfencje nukleotydowe i przecinają nici DNA w obrębie tej sekfencji.




2. Techniki elektroforetyczne:
pozwalają rozdzielić wszystkie fragmenty, a następnie wyciągnąć dany fragment DNA.
Wprowadzenie takiego DNA do organizmu odbywa się najczęściej przy użyciu wektorów.




3. Wektorami mogą być:

a) plazmidy - niewielkie, koliste cząsteczki DNA, mogące replikować się automatycznie w komórkach,

b) bakteriofagi (wirusy) - techniki transferu materiału genetycznego.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Temat następnego wpisu:
Inżynieria genetyczna - obawy.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W razie pytań proszę śmiało pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość e-mail.
Damian45100@gmail.com
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozdrawiam.

Chromosomowa teoria dziedziczności Morgana.

1. Prace Tomasza Morgana w latach 20 XX wieku sformułowały chromosomowo - genową teorię dziedziczności, która była uzupełnieniem i rozszerzeniem koncepcji Mendla. Jego obiektem badań była muszka owocowa (Drosophila melanogaster) - tani i łatwo dostępny obiekt badań, o dużej zmienności, dużej rozrodczości, małej liczbie chromosomów (2n=8[4 pary chromosomów]), dobra widoczność chromosomów w mikroskopie świetlnym.


2. Kariotyp muszki owocowej:

3. Geny sprzężone z płcią - geny leżące w chromosomie X - określa się jako sprzężone z płcią - chromosom Y jest genetycznie pusty, np. dziedziczenie barwy oka po muszce owocowej.

W - gen barwy czerwonej oka.

w - gen barwy białej oka.

XWXW - samica czerwonooka

XwXw - samica białooka  

XwYO - samiec czerwonooki

XWYO - samiec białooki

4. Oznaczenia.

H - brak hemofilii.

h- gen hemofilii.

XHXH - zdrowa kobieta.

XhXh - śmiertelna kobieta.

XHXh - nosicielka zdrowa.

XHYO - zdrowy mężczyzna.

XhYO - chory na hemofilię mężczyzna.

D - brak daltonizmu.

d - gen daltonizmu.

XDXD - zdrowa kobieta

XDXd - zdrowa nosicielka

XdXd - daltonistka

XDYO - zdrowy mężczyzna

XdYO - daltonista.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Znaczenie genetyki.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań proszę śmiało pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość w-mail.

Damian45100@gmail.com

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.

Struktura chromosomów eukariotycznych.

1. Budowa i klasyfikacja chromosomu.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Chromosomowa teoria dziedziczności Morgana.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań proszę pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość e-mail.

Damian45100@gmail.com

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.

Dziedziczenie grup krwi i czynnika Rh - część 2.

Zad. 2.
Matka ma grupę krwi ABRH+ (heterozygota).
Ojciec ma grupę krwi ARH+.
Jakich grup krwi i czynnika Rh możemy spodziewać się u dzieci?

Rozwiązanie:

Rozwiązanie zadania wzięło się oczywiście z tego, że wcześniej wykonałem tabelkę - zrobioną na tej samej podstawie co te z poprzednich zadań. Jednak w ostatniej chwili postanowiłem nie zamieszczać jej tutaj, abyście mogli sami ją wykonać. Jeśli jednak będą z tym problemy - to bardzo proszę o informację poprzez wiadomość "PW" lub komentarz, a z pewnością tabelka pojawi się w trybie ekspresowym, gdyż takie komentarze/wiadomości są traktowane u mnie jako priorytet polecony ;-).

Rozwiązanie "zadania domowego".

Przypomnienie treści:

Rodzice mają grupę krwi:

matka grupa "A", ojciec grupa "B".

Jaką grupę krwi mogą mieć dzieci?

Jeśli chcielibyście, abym rozwiązał jeszcze kilka konkretnych zadań (lub podobnych do tych już rozwiązanych) - to bardzo proszę o informację, a z pewnością poświęcę chwilkę, aby spełnić Wasze życzenie/prośbę.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Struktura chromosomów eukariotycznych.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań proszę śmiało pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość e-mail.

Damian45100@gmail.com

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.

Dziedziczenie grup krwi i czynnika Rh.

1. Dziedziczenie grup krwi - allele.

2. Zadania.

Zad.1.

Pani Kowalska i Malinowska urodziły dzieci w tym samym czasie i w tym samym szpitalu.

Pani Kowalska zabrała do domu dziewczynkę, która miała na imię Kasia.

Pani Malinowska - chłopca Jasia.

Była jednak ona przekonana, że urodziła dziewczynkę.

Badanie krwi wykazało, że:

Pan Malinowski ma grupę "0", Pani Malinowska "AB", Pan i Pani Kowalscy mają grupę "B".

Kasia ma grupę "A", a Jasiu "0".

Czy zamiana dzieci była możliwa?

Rozwiązanie:

Malinowscy:

Kowalscy:

Na zakończenie postanowiłem (w drodze wyjątku) - zadać coś w stylu zadania domowego, które na podstawie tego powyżej - myślę, że będziecie w stanie rozwiązać.

A oto treść:

Rodzice mają grupę krwi:

matka grupa "A", ojciec grupa "B".

Jaką grupę krwi mogą mieć dzieci?

Rozwiązanie już w następnym wpisie. Pozdrawiam.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Dziedziczenie grup krwi i czynnika RH - część 2.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań proszę śmiało pisać w komentarzach lub poprzez wiadomość e-mail. 

Damian45100@gmail.com

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.

Gen - budowa, mechanizm działania i rodzaje.

1. Ewolucja pojęcia genu - cząsteczka dziedziczna, jeden gen - jeden enzym, jeden gen - jedna cecha, jeden gen - jedno białko, jeden gen - odcinek cząsteczki DNA, jeden gen jest to odcinek odpowiadający za pozostawienie produktu.

 Allel - jest to różna odmiana tego samego genu.




2. Budowa genu:

3. Promotor - jest to miejsce do którego przyłącza się polimeraza RNA, która przeprowadza transkrypcję danego genu.

4. Gen struktury - koduje sekfencję aminokwasową białka.

5.Terminator - miejsce, gdzie kończy się transkrypcja.

Cząsteczki mRNA powstające w komórkach prokariotycznych (jądrowych) są gotowe do transkrypcji, natomiast w jądrach komórek eukariotycznych podczas transkrypcji powstaje tzw. pre-mRNA, dlatego, że geny eukariotyczne są podzielone, zawierają na przemian odcinki kodujące (egzony) i niekodujące (introny). Transkrypcji ulega cały gen, ale z powstałego pre-mRNA.

6. Genom - całość kwasu nukleinowego, zawierającego informację genetyczną organizmu. Wielkość genomu jest to całkowita liczba par nukleotydów budujących cząsteczki DNA.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Dziedziczenie grup krwi i czynnika RH.

Teoria + zadania.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań proszę śmiało pytać w komentarzach lub poprzez wiadomość e-mail.

 Damian45100@gmail.com

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.

Budowa i rola RNA.

1. Budowa i rola RNA.


RNA- kwas rybonukleinowy.

R - ryboza (C5)
A- adenina
G - guanina
C - cytozyna
U - uracyl
P - reszta kwasu fosforowego

RNA- tworzy pojedynczą nić.

2. Rodzaje RNA:

a) mRNA - matrycowy (informacyjny) RNA. Przekazuje bezpośrednią informację z DNA na białko (z jądra do cytoplazmy). Stanowi matrycę do syntezy białka. mRNA wnika pomiędzy dwie podjednostki rybosomu (ten mRNA jest zmodyfikowany i skrócony),

b) tRNA - transportujące RNA, przenosi aminokwasy z cytoplazmy na rybosomy, dopasowuje aminokwasy do sekfencji nukleotydowej,

c) rRNA - jest to rybosomowy RNA.

* W tRNA ma miejsce parowanie niektórych odcinków nici, przez co tworzą się dwuniciowe fragmenty struktury drugorzędowej, która ma postać liścia koniczyny.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Gen - budowa, mechanizm działania i rodzaje.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań proszę śmiało pisać w komentarzach lub poprzez wiadomość e-mail.

Damian45100@gmail.com

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.

Właściwości kodu genetycznego.

1. Kod genetyczny: jest to zapis informacji genetycznej w postaci kolejności nukleotydów w nici DNA.
Informacja genetyczna z języka nukleotydów na język aminokwasów. Język ten jest cztero-literowy, bo w DNA istnieją cztery zasady azotowe. Kod genetyczny jest zapisany w postaci tripletów, tzn., trójek zasad. Możliwych trójek w DNA jest 64 (4 do potęgo 3 = 64), tzn., cztery zasady azotowe - mogą wytworzyć 64 kombinacje trójkowe. Taka trójka nukleotydowa, kodująca określony aminokwas - zwana jest "kodonem".


2. Trzy kodony UAA, UAG, UGA - są to kodony nonsensowne, czyli nie kodujące żadnego aminokwasu - wyznaczają miejsce stop, czyli zakończenie syntezy białka. Pozostałe 61 kodonów koduje 20 aminokwasów.


3. Właściwości kodu genetycznego:
a) charakter trójkowy,
b) niezachodzące, tzn., ten sam nukleotyd nie jest składnikiem kolejnych trójek - tylko jednej (kodony nie nakładają się),
c) bezprzecinkowość,
d) jednoznaczność, tzn., że jeden aminokwas może być wyznaczony przez kilka różnych kodonów,
e) uniwersalny,
f) kolinearny (liniowy) - danej kolejności kodonów w matrycy zawsze odpowiada konkretna kolejność ułożenia aminokwasów w białku,
g) zdegenerowany - poszczególne aminokwasy kodowane są przez więcej niż jeden kodon.




------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Temat następnego wpisu:
Budowa i rola RNA.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W razie pytać proszę śmiało pisać w komentarzach lub poprzez wiadomość e-mail.
Damian45100@gmail.com
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pozdrawiam.

Budowa i rola DNA.

1. DNA - kwas deoksyrybonukleinowy.


D- deoksyryboza (cukier C5, pentoza)
A- adenina
G- guanina
T- tymina
C- cytozyna
P- reszta kwasu fosforowego

[adenina i guanina są to tzw. "puryny", natomiast tymina i cytozyna są to "pirymidy"]


DNA - zbudowany jest z nukleotytów (cukier + zasada + reszta kwasu fosforowego). DNA tworzy podwójną spiralę - dzięki temu, że istnieją pary zasad.


2. Replikacja DNA:

Replikacja ma charakter semikonserwatywny, tzn. jest pół zachowawcza. W obu powstałych niciach potomnych - zawsze jedna nić pochodzi od nici rodzicielskiej, zaś druga jest nowosyntecyzowana - dzięki temu, że istnieją pary zasad.

3. Model budowy DNA:

Sens biologiczny: wstępny i podstawowy warunek mitozy - podziału komórkowego, w wyniku którego powstają dwie identyczne komórki pod względem genetycznym - jak komórka macierzysta.

4. Rola DNA: przechowywanie i przekazywanie informacji genetycznej.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Temat następnego wpisu:

Właściwości kodu genetycznego.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

W razie pytań proszę śmiało pisać w komentarzach lub poprzez wiadomość e-mail.

Damian45100@gmail.com

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozdrawiam.